www.ikmaakmezorgen.nl

De zeedijk bij de Everingepolder, die landwaarts verplaatst zou moeten worden. Foto: L. van Melle



Het verhaal "Ontpolderen dient ook de veiligheid" klopt niet



Zierikzee, 7 september 2006.
Het interview met de heer Marten Hemminga, directeur van Het Zeeuwse Landschap, door Rinus Antonisse in de PZV van 2 september is opmerkelijk en belangrijk genoeg om er op te reageren. Aanvankelijk wilde ik een ingezonden brief schrijven, maar mijn reactie op dit artikel krijg ik niet in 250 woorden geperst. Hieronder staat in deze kleur de volledige tekst van het krantenartikel.


eendragt Op 6 april j.l. schreef Hemminga samen met Jacobusse het artikel: Er zijn wel degelijk goede redenen voor ontpoldering, waarin in het geheel niet over stijging van de zeespiegel gesproken wordt. Het leverde de PZC veel ingezonden brieven op. Dat artikel is voor mij "historisch", omdat mijn webstek indirect door dat artikel ontstaan is. N.a.v. dat artikel schreef ik een artikel als reactie, wat door de PZC destijds geweigerd werd, omdat het niet voor een breed publiek geschreven was, aldus de redactie. Daarop bedacht ik dat ik beter een onafhankelijke, eigen webstek kon beginnen. En zo geschiedde.
Foto rechts: Eendragtpolder L. van Melle

Mede daarom ben ik in de argumentatie van Hemminga geïnteresseerd. In dit nieuwe artikel gooit Hemminga het over een heel andere boeg, en wel de veiligheid. Veiligheid tegen overstroming is een beladen onderwerp. Niet alleen in Zeeland. Ik ben weg van "weg van water" van professor Saeijs (Binnenkort volgt een bespreking). Vooral in de veengebieden en in mindere mate in Zeeland "pompen we ons zelf naar beneden", aldus Saeijs en komen we vroeg of laat in de problemen. En als in de PZC vermeld wordt dat aan ontpolderen in het licht van veiligheid een veel groter belang gegeven moet worden, dan is een analyse noodzakelijk.
Zit ik als anti-ontpolderaar er dan naast?


Eerst het artikel in de PZC van 2 september j. l.:

Ontpolderen dient ook de veiligheid

door Rinus Antonisse

HEINKENSZAND - Zeeland moet aan de plannen voor ontpoldering langs de Westerschelde een veel groter belang geven dan alleen natuurherstel. Het gaat nadrukkelijk ook om de toekomstige veiligheid tegen overstromingen. De plannen bieden een unieke kans op het aanleggen van een duurzame kustverdediging.

Dat stelt directeur Marten Hemminga van stichting Het Zeeuwse Landschap (HZL). Het past niet zo bij hem, maar hij zou het wel van de daken willen schreeuwen. Denk aan de snellere stijging van de zeespiegel, denk aan het inzakken van de polderbodem, denk aan toekomstige generaties die ook in Zeeland met droge voeten moeten kunnen wonen. Maak dan van Zeeland een voorbeeldgebied voor vernieuwend kustbeheer.

Hemminga erkent dat ontpolderen - aanleg van nieuwe getijdennatuur - door de Nederlandse en Vlaamse regeringen in eerste aanleg bedoeld is als natuurherstel in het Scheldebekken. Hij vindt echter dat Zeeland, met zijn geschiedenis van eeuwenlange strijd tegen het water, een stap verder moet gaan door ontpolderen een bredere invulling te geven. Niet alleen gericht op de natuur maar ook op de veiligheid. En als economische belangen mee kunnen liften (wonen, recreatie, aquacultuur) is dat extra meegenomen, aldus Hemminga.

Hij pleit voor een breuk met het verleden. „We hebben een duizendjarige geschiedenis van dijkenbouw. Een defensieve opstelling om de zee buiten te houden. We zijn vertrouwd met de kracht van het water, van de natuur. We moeten veel meer met de natuur meewerken. Dat betekent een trendbreuk in de manier waarop we omgaan met onze strijd tegen overstromingen.“

Gordel

Het zeewater komt steeds hoger, de polders klinken in. Volgens Hemminga mag er niet langer op één zeewering vertrouwd worden. Bovendien komt aan almaar dijken verhogen eens een eind. „We moeten in de Westerschelde een gordel krijgen van door de natuur opgeslibde gebieden, die een massieve zeeweringen vormen, in combinatie met een dijk. Zie het Verdronken Land van Saeftinghe. Door opslibbing, circa één centimeter per jaar, is dat nu na de duinen het hoogste gebied in Zeeland.“

De HZL-directeur geeft aan dat zo’n veiligheidsgordel (hij noemde het eerder een brede schorbuffer en het is ook wel als ’meegroeien met de kust’ bestempeld) met name binnendijks tot stand moet komen. Ontpolderen dus.

„In feite een veiligheidssysteem vóór je laag gelegen polders“, zegt hij. „Dat is noodzakelijk, want onze lage polders zijn de risicogebieden van morgen. Nu is de bescherming nog goed, maar in de toekomst niet meer. Zeeland kan laten zien dat je ook anders met ontpolderen om kunt gaan.“

Dure plicht

Hemminga meent dat het provinciaal bestuur in deze een dure plicht heeft. Het was wijlen gedeputeerde Thijs Kramer die een lans brak voor Zeeland als ’laboratorium voor kustbeheer’. Hij wilde natuurherstel, veiligheid en economische ontwikkelingen koppelen.

„Er ligt een historische kans voor het provinciaal bestuur ervoor te zorgen dat Zeeland hét innovatieve stukje van ons land wordt waar nieuwe concepten voor kustveiligheid worden uitgevoerd“, betoogt de HZL-directeur. „De kennis kan in Zeeland ontwikkeld worden, onder meer bij het NIOO in Yerseke, Rijkswaterstaat en de Hogeschool Zeeland.“

Belangrijk

Hij beklemtoont dat kustveiligheid een zaak is van álle Zeeuwen, ook van de boeren. „Ontpolderen is geen gemakkelijke maatregel, maar wel een die heel belangrijk kan zijn bij het duurzaam veilig maken van de provincie. De Zeeuwse polders zijn mij zeer dierbaar. Ik hoop dat de landbouw nog tot in lengte van jaren het gezicht ervan zal bepalen. Maar we moéten meer zicht krijgen op een veilige toekomst.“

Proeflocatie

De directeur van Het Zeeuwse Landschap, oud-hoogleraar estuariene ecologie in Nijmegen, is enthousiast over de vernieuwende plannen voor het gebied rond Perkpolder. Daar is sprake van een combinatie van schorbuffer (75 hectare ontpolderen), opwerpen van een woonterp op het voormalige veerplein met aanleg van een jachthaven, aanleg van een golfoverslagbestendige dijk, met erachter een gebied met licht getij waar recreatieve woningen op palen staan. Zelf ziet hij de Eendragtpolder oostelijk van Terneuzen als goede proeflocatie voor uitwerking van de veiligheidsbuffer van de toekomst.

Hemminga beseft dat zijn visie niet overal met open armen zal worden ontvangen. Hij heeft wel een verklaring voor het feit dat de meeste mensen rotsvast op die ene dijk vertrouwen. „De eeuwenlange traditie, de cultuur. Het basisgevoel is: de dijken zijn onze oplossing voor kustveiligheid. Een opslibbende, brede verdedigingsgordel past niet in die traditie en in het denken. Een verandering in denken is niet gemakkelijk te bewerkstelligen.“

Hij onderstreept dat niet gewacht mag worden tot het water aan de lippen staat. „Wij vinden het altijd moeilijk vooruit te denken. Nu investeren in iets wat de volle betekenis pas later krijgt, is voor mensen best lastig. Nieuwe concepten ontwikkelen kost jaren. Je moet tijdig beginnen. Dankzij ontpoldering en de 200 miljoen voor natuurherstel heb je een prachtige gelegenheid om nú nieuw kustbeheer op poten te zetten.“


Wat een ogenschijnlijk mooi verhaal! Een prachtig samenspel van interviewer en geïnterviewde. In het vetgedrukte gedeelte lezen we dat ontpolderen een unieke kans bied voor het aanleggen van een duurzame kustverdediging. Een duurzame kustverdediging wil toch elke Zeeuw! Maar, wat wordt bedoeld met duurzame kustverdediging? Is de kustverdediging nu dan niet duurzaam? Betekent 'duurzaam' in dit verband een kustverdediging met buitendijkse natuur misschien of slaat duurzaam op de verdediging? Het klinkt in ieder geval goed.

Doordat we toch ontpolderen kunnen we er tegelijk een voorbeeldgebied van vernieuwend kustbeheer van maken, aldus het artikel. Nogmaals, het klinkt zo mooi.

Denk aan de snellere stijging van de zeepiegel, het inzakken van de polderbodem en aan ons nageslacht. Daar is toch niets tegenin te brengen? Volgens Hemminga mag er niet langer op één zeewering vertrouwd worden. Bovendien komt aan almaar dijken verhogen eens een eind. We moeten niet wachten tot het water ons aan de lippen staat. Dankzij ontpoldering en de 200 miljoen voor natuurherstel heb je een prachtige gelegenheid om nú nieuw kustbeheer op poten te zetten.
Zelf ziet Hemminga de Eendragtpolder als goede proeflocatie voor uitwerking van de veiligheidsbuffer van de toekomst.

stormDit artikel is onvolledig en uiterst tendentieus. Alsof er geen integraal kustzonebeleid is, dat specifiek voor de zeespiegelstijging opgezet is. Alsof er niet nagedacht wordt over de stijging van de zeespiegel en alsof het zo is dat we blij moeten zijn dat de heer Hemminga ons allemaal wakker schudt en zegt: "Vergeet de zeespiegelstijging niet!" Het ontbrak alleen nog aan een angstaanjagende foto zoals hier rechts
(Bron foto: Naar integraal kustzonebeleid RIKZ)

De gevolgen van de klimaatsverandering zijn complex en dienen multidisciplinair op landelijk en Europees niveau aangepakt te worden.
HZL kijkt door de bril van natuurbeheerser en ziet meteen voordeel voor de natuur in buitendijkse projecten. Daarom is het beter om te kijken wat er landelijk gedaan is. In 2006 is de nota Ruimte goedgekeurd en daar in is het kustzonebeleid opgenomen. Daarin werken vier ministeries samen (LNV, V&W, EZ en VROM). Vanuit Europa zijn er aanbevelingen voor geïntegreerde kustbeheer gedaan. Vanuit het Bestuurlijk Overleg Kust zijn de belangrijkste acht zwakste schakels bepaald. Daar ligt de prioriteit en moet direct aan gewerkt woorden. Daar zijn de Everinge-, Eendragt- en Hedwigepolder niet bij! Op die acht plekken is de kans op een overstroming groter dan eens per 4000 jaar. De wet op de Waterkering verplicht de overheid dijken te bouwen die voor Zeeland de veiligheid bieden van een overstroming eens in de 4000 jaar. Voor grote gebieden van de randstad geldt zelfs eens in de 10000 jaar. De arme bewoners op de waddeneilanden moeten het met eens in de 2000 jaar doen. En de Limburgers met maar eens in de 250 jaar. De veiligheid per gebied is dus wettelijk geregeld. www.kustzonebeleid.nl geeft een goed overzicht van wat er allemaal georganiseerd en gedaan wordt.

Hoe zit het dan met de snellere stijging van de zeespiegel? Aan dat woordje "snellere" stoor ik me, want of de zee sneller zal stijgen is natuurlijk niet bekend, maar het beïnvloed wel de lezer. Voor de komende eeuw verwacht men een temperatuurstijging van 1 tot 6 graad. Merk op hoe groot de spreiding is. De verwachte zeespiegelstijging heeft ook een grote spreiding. Volgens de KNMI zal deze eeuw de zeespiegel 20 tot 110 cm stijgen. Daar komt nog een grotere golfbelasting bij. Voor die acht zwakste schakels zit men nog in de onderzoeksfase, d.w.z de startnotities zijn geschreven. De provincie zeeland geeft informatieve nieuwsbrieven over de zwakke schakels uit.

Op prijsniveau van 2000 kost het verhogen van de dijken met 0,5 tot 1 meter voor het Nederlandse deel van de Westerschelde 185 tot 335 euro (bron: IMDC rapport I/RA/12025/00.055/JSS) Dus voor de prijs van het huidige ontpolderproject verhoog je de dijken voor een hogere zeespiegel aan de hele Westerschelde naar een veilig niveau. En de heer Hemminga doet voor dat geld een "proef" van een paar km dijklengte bij de Eendragtpolder.

Wat er na 2100 voor klimaat te verwachten is, is volledig onduidelijk. Ik weet wel dat vanuit de oliewereld gerapporteerd is dat de aanwezige hoeveelheid aardolie en gas niet toereikend is om die grote hoeveelheid CO2-uitstoot voor opwarming van de aarde, waar men in de klimaatmodellen van uit gaat, te leveren. Het enige wat men kan doen is de feitelijke opwarming en de waterniveaus meten en proberen de foutmarges in de voorspellingsmodellen te verkleinen en alert blijven. Onwillekeurig moet je denken aan die gebieden waar men niet het geld heeft om maatregelen tegen zeespiegelstijging te nemen. Als rijke landen moeten we daar ook helpen. Dat vind ik persoonlijk belangrijker dan de natuurprojecten van HZL en de ZMF. En duurzame energieopwekking stimuleren. Daar ben ik het met de ZMF zowaar eens.

In 2006 worden er flink wat onderhoudswerkzaamheden aan de dijken langs de Westerschelde uitgevoerd. Ik zal navraag doen voor welk zeespiegelniveau dit allemaal uitgevoerd is.

comcoastEr is een groot verschil tussen een zeewering voor open zee en een zeewering voor een zeearm als de Westerschelde. Een hogere zeespiegel is voor de 'echte' kust complexer dan op de Westerschelde. Niet voor niets zit de kust van Cadzand tot Breskens en van Zoute Landen tot Vlissingen in de Zwakste Schakels. Die kusten zijn bloot gesteld aan open zee.

Op Europees niveau werk men samen in www.comcoast.org. Comcoast kent drie principes als antwoord op zeespiegelstijging: landwaarts, zeewaarts of puur verhogen van de dijk. Er zijn zelfs twee proefprojecten in Zeeland binnen het kader van Comcoast: Het fort bij Ellewoutsdijk en Perkpolder. Bij Ellewoutsdijk bevinden zich twee zeedijken achter elkaar. Op de foto (Bron: comcoast.org) is het Zuidgors prachtig zichtbaar.

Er worden al twee proeven in Zeeland in het kader van mogelijke stijging van de zeespiegel gedaan. Daar hoeft, op suggestie van de heer Hemminga, de Eendragtpolder niet aan toegevoegd te worden.




Retour Startpagina
Retour Krantenartikelen
Retour Ikmaakmezorgen-artikelen