zwartkopmeeuw
www.ikmaakmezorgen.nl

Vakantie voor de web-redacteur
Pendelen tussen bootje en PC

Zierikzee, Zomer 2006. In 2006 geen grote zeiltocht, maar steeds korte tochtjes van een paar dagen vanuit Breskens. Het voordeel is dat je dan goed weer kunt uitkiezen, wat voor de Westerschelde en de Noordzee erg belangrijk is. Meestal koers ik op een dagtocht westelijk, lekker de ruimte van de Noordzee op, maar deze zomer gaat het wat vaker oostwaarts de Westerschelde op, om te kijken hoe het met ons estuarium gaat. Van een aantal van deze tochten doe ik hier verslag.

Het verslag van deze tochten wordt over een aantal dagen verdeeld op de website geplaatst. Dankzij de digitale camera weet ik exact wanneer foto's genomen zijn. Dat is van belang, omdat daarmee de waterstand herleidt kan worden en daarmee de positie ten opzichte van NAP, wat voor ontpolderen belangrijk is. Zal een polder slik of schors worden?

17 en 18 juni naar de Plaat van Baarland
sloeBijna de langste dag, wat ideaal is om 's nachts op de Westerschelde te blijven; het wordt niet echt meer donker. In het noorden blijft 's nachts een beetje licht gloren. Vertrektijd 5:30 uur 's morgens en de zon komt op boven het Sloegebied. De tocht voert via de Everingen naar de Plaat van Baarland, een prachtig schorren- en slikkengebied ten zuiden van de met ontpolderen bedreigde Everingepolder. Het plan is om daar even na hoog water droog te vallen en te genieten van de natuur. Dit gebied is interessant in verband met het Natuurcompensatie-programma voor de tweede verdieping van de Westerschelde. Dit gebied zou als natuurcompensatie ingericht worden maar dat is niet doorgegaan. Het fijne weet ik daar niet van. In de voortgangrapportage staat: "Nadat diverse beschermingsmaatregelen zijn bestudeerd en afgewogen, zowel bij het Zuidgors als op de aangrenzende Plaat van Baarland, heeft Rijkswaterstaat Zeeland onder invloed van belangrijke actoren in de regio besloten af te zien van het treffen van maatregelen. Er bleek voor de natuur geen overtuigende meerwaarde te realiseren." Die belangrijke actoren zal de milieubeweging wel eens kunnen zijn. Er is sprake van een afwegingsdocument voor de bescherming van Zuidgors en Baarland getiteld "Gewikt en Gewogen". Naar dit documenten wordt in de voortgangsrapportage over natuurcompensatie verwezen, maar het document zelf heb ik nog niet gevonden.

kaartjeuitkijkpost

In Terneuzen is het op 17 juni om 7:10 uur hoog water. Twee uur na hoog water ben ik voor anker gegaan voor een dag en nacht vol verrassingen. Het wordt een rustige, zonnige dag; het is een beetje heiig. Bij aankomst is het eerste wat opvalt een vreselijk lelijke vogeluitkijkpost, die het fraaie gebied ontsiert. (Dit keer geen commentaar; ik ben met vakantie) Verder is het er sereen; ik ben er helemaal alleen met heel veel vogels. Vreemd is dat watersportkaarten de dijk aangeven als natuurgebied en niet de schorren en slikken. "Verboden toegang" geldt volgens de legenda van de kaart voor schorren en de dijk. Vreemd. Trouwens de hele Westerschelde is tegenwoordig natuurgebied in het kader van Natura2000.
Om 10:40 uur neem ik de foto van de zwartkopmeeuwen bovenaan deze pagina. En om 12:30 de linker foto hieronder (het is daar NAP -60 dm) en na een rustige nacht de foto van de aalscholver op een paal. In windstil weer rustig met de stroom mee weer terug naar Breskens gespoeld.

eendenaalscholver

 

Tocht op 1 en 2 juli langs "drie keer niks" naar Saeftinghe.
Rampzalig, dat ontpolderen! Bij mijn speurtocht naar zinnige documenten op het internet kwam ik onlangs de uitspraak van Thijs kramer "De Kaloot is een strandje van drie keer niks" tegen. Nu verdiep ik me niet echt in de WCT, maar als ik dan voor een ontspannend tochtje, met een rustig windje langs de Kaloot zeil, moet ik uiteraard aan die uitspraak van Thijs Kramer denken en vraag ik me af: Is het nu wel of niet "drie keer niks?"

Op 29 augustus 2003 debatteerden de Staten over de ontstane situatie na de uitspraak van de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State betreffende de herziening van het streekplan Zeeland "Westerscheldecontainerterminal". De oppositie vindt dat het provinciebestuur geblunderd heeft bij de voorbereiding van de WCT. Zelfs de hele procedure is door de Raad van State afgekeurd. "Arrogantie van politiek en macht" werd hen door Van der Giessen (D66) verweten. Naar aanleiding van een interview met een krant heeft Thijs Kramer de Kaloot "een opgespoten strandje van drie keer niks" genoemd. Van der Giessen noemde dat een aperte leugen.

Onderstaande foto's zijn op 1 juli om 13:52 uur genomen. Dat is een uur na laag water. De waterstand was toen theoretisch NAP -16 dm. Er blijkt op de Kaloot dus daadwerkelijk schor aanwezig te zijn. Niet veel, maar toch wel drie keer een beetje.
Er wordt veel gerecreëerd en bij het koelwater van de EPZ centrales is het kennelijk goed vissen!

kalootkaloot 2koelwater

Van de Kaloot ging het de Everingen in, waar een stevige tanker net bezig was om zijn anker te lichten. Op de VHF radio moest ik de bewegingen van het schip volgen om er toch nog voor langs te kunnen. Als je vlak voor zo'n gevaarte oversteekt ziet het er uit als op de volgende foto. Het blijft altijd even adem inhouden. Er is te zien dat het schip nog geen vaart heeft. Het was op dit moment bezig het anker te lichten.

BOEG TANKER


14,2 mIk begrijp dat loodsen en kapiteins wel eens foeteren op die "jachtjes", maar als je je aan de regels houd en op de marifoon uitluistert gaat het goed.
Naast de boeg van de tanker kon ik de diepgang van het schip zien en later achter de PC alle gegevens van het schip op het internet opzoeken: een olietanker van 248 meter lang, 43 m breed en 14,2 m diepgang. de boegbulb blijkt 5,2 m te zijn. Het is interessant om vast te stellen dat dit schip nu al naar Antwerpen kan varen, terwijl de Ontwikkelingsschets nog uitgevoerd moet worden. Het valt dus wel mee.
De haven van Antwerpen praat steeds over containerschepen, maar tankers hebben een grotere diepgang dan containerschepen. Kennelijk heeft met in Antwerpen besloten om van de tankervaart niet de grootste schepen getijonafhankelijk naar Antwerpen te willen hebben. Meer over afmetingen van containerschepen hier

De tocht wordt voorgezet naar het Land van Saeftinghe en 's avonds voor het haventje van Paal in een heerlijke, zomerse avondsfeer voor anker gegaan. In het Speelmansgat liggen met mooi weer in het weekend meer bootjes voor anker. Het is ook een prachtig plekje, zo naast het Land van Saeftinghe.

Het uitzicht, toen ik de volgende morgen om 6 uur mijn hoofd boven dek stak, zag er zo uit:

saeftinghe 2saeftinghe 3

Gewoon onbeschrijflijk mooi!
Na twee keer een heel tij op slikken met mijn bootje droog gevallen te zijn om zo te genieten van de prachtige natuur en ook de rust op de Westerschelde, heb ik nu twee keer vogels de vloedlijn zien volgen op zoek naar voedsel in het zand en/of slik. Met afgaand water lopen ze met de vloedlijn mee naar laag water en met opkomend water lopen ze weer terug. Dat is vrij logisch, omdat het zand en slik dan soepeler is om het voedsel eruit te halen, en bepaalde beestjes zullen op dat moment meer activiteit vertonen.
Het viel me op, omdat ik in het Grontmij-rapport Gebiedselectie Natuurpakket Westerschelde gelezen had dat voor voedselrijk slik het optimum voor ontpolderen bepaald is tussen NAP en de mediaan van het gemiddelde hoog- en laagwater. Ik heb niet kunnen vaststellen dat er op dat niveau meer vogels naar voedsel zoeken. Dit is natuurlijk slechts observatie van een leek.

Bij de terugtocht naar Breskens visueel het schor van Waarde beoordeeld of het geschikt is om er te kunnen droogvallen. Als het mogelijk is verken ik altijd een gebied waar ik wil droogvallen van te voren. Zijn er geen opstakels e. d.


Het Schor van Waarde
17 t/m 18 juli voerde naar het schor van Waarde. Interessant vanwege succesvol buitendijkse natuurcompenstie voor de tweede verdieping van de Westerschelde. En dat is wat de tegenstanders van ontpolderen graag willen.
Op 17 juli was het om 20:59 uur hoogwater in Hansweert. Dus ben ik laat tussen de twee strekdammen voor anker gegaan. Een foto gemaakt van de vele eenden en de oostelijke strekdam. Er kwamen twee zwanen overvliegen en omdat de kamera nog klaar lag een tweede foto gemaakt.

waarde1waarde2

Thuis gekomen, de foto's naar de PC gedownload, zag ik pas dat ik lepelaars gezien had. Volgens het rapport RIKZ/2005.011 "Watervogels en zeezoogdieren in de zoute Delta 2003/2004" zijn er slechts 100 lepelaars in het land van Saeftinghe. Vergeleken met de ruim 30.000 eenden erg zeldzaam. Vogelspotten is leuk!
Je ligt hier kilometers van de vaargeul vandaan helemaal alleen. Net als strandgangers klitten watersporters graag bij elkaar in volle jachthavens en bij aanlegsteigers. Gelukkig maar!
In eerste instantie zie ik niet veel verschil tussen dit compensatieproject en het project bij de plaat van Baarland.

waarde3 waarde4

Op de linker foto is de kleirand van het schor goed te zien en rechts de westelijke strekdam, die onderdeel van het compensatieprogramma uitmaakt. De motivatie in de rapporten moet ik doornemen.
Thuis gekomen op zoek gegaan naar informatie over het Schor van Waarde en al gauw kwam ik al terecht bij "Een natuurlijke opwaardering. Beslissingsondersteunend document voor de verbetering van het schor en slik van Waarde" van het RIKZ. Een goed leesbaar rapport, wat alle vragen die ik had beantwoordt.
Voor de ingreep erodeerde het slik en schor aanzienlijk en de resten van het verdronken dorp Valkenisse werden bloot gelegd. Het oppervlak van zowel het slik als het schor zal verminderen. Door verhoging van het slik zal de golfaanval op het schorklif verminderen en tevens worden de archeologische restanten van Valkenisse beschermd. Het aardige van dit rapport is dat meerdere ingrepen onderzocht worden. Aan de hand van criteria wordt gekozen voor twee lange strekdammen. Na de aanleg moet in de beurt baggerspecie gestort worden. De schorerosie zal na enige tijd tot stilstand komen en er zal daarna lokaal nieuw schor ontstaan. De bodem van het slik zal hoger en slibrijker worden. Hierdoor wordt het Verdronken dorp beschermd en zullen meer bodemdieren in het gebied voorkomen. Dit is gunstig voor de beschikbaarheid van voedsel voor het foerageren van vissen en vogels. Voor de watervogels geldt bovendien, dat de verhoging van het slik een aanzienlijk langere foerageertijd oplevert.
Het schor verkeert in de eindfase van de successie, waardoor de diversiteit van de vegetatie sterk vermindert. Onderzocht moet worden in hoeverre afplaggen van een deel van het schor een positieve stimulans voor de botanische waarden van het schor zou kunnen zijn, aldus het rapport.

Het Schor van Waarde is een concreet en duidelijk buitendijks compensatieproject.

Dat afplaggen hier genoemd wordt is interessant in verband met het alternatief van de ZLTO. Dat wil immers het Land van Saeftinghe gedeeltelijk afplaggen.
In de voortgangsrapportage 2004 natuurcompensatieprogramma westerschelde wordt vermeldt dat helaas omwille van historische vervuiling het experimenteel afplaggen door de hoge saneringskosten niet door zal gaan. Dat zal bij het afplaggen van Saeftinghe ook wel eens het probleem kunnen worden.


25 en 26 juli naar de Hooge Springer
Samen met een vriend, die graag een keertje zijn werphengel mee wilde nemen, de zuid-oostkant van de Hooge Platen opgezocht. Juli werd een recordmaand qua warmte. Dat impliceert gewoon dat er geen wind zat. Ja, aan het eind van de middag een zeewindje, maar daar kun je geen tocht mee maken. Op de motor met een zeilboot varen is iets wat je tot een minimum moet beperken. Vandaar dat we niet verder kwamen dan de Hooge Platen. Maar, als je doel een beetje vissen is, hoef je niet ver.

hoogespringer1hoogespringer3 hoogespringer2 hoogespringer4

Bovendien kunnen we onze observatie van de natuur in de Westerschelde voortzetten.
Wat bij de Hooge Springer, het westelijk deel van de Hooge Platen, opvalt is dat het er behoorlijk laag dynamisch is. Daar kan sediment slikken vormen. Zodra je over boord stapt krijg je wat ik maar het "Kees Slager gevoel" noem. Hij beschreef dat in de uitzending van Vroege Vogels van 16 juli: Het zalige gevoel van slik tussen je tenen. De vegetatie is hier aan het toenemen; met name de zeekraal.
Zowel de Rijkswaterstaatboot Dullaert als de reddingsboot Zeemanshoop, die voorbij voeren, kwamen even kijken of alles wel in orde was. Prettig idee dat men je in de gaten houdt. De Westerschelde is tijdens storm zeer gevaarlijk.
zeebaars
's Avonds zat er een heerlijke zeebaars in de pan. Met bewondering heb ik mijn vriend gevolgd bij het vangen en schoon maken van de vis. Keurig drie ondermaatse zeebaarzen teruggegooid.

Inmiddels heb ik van Rijkswaterstaat het rapport "wikken en wegen" over het Zuidgors en de plaat van Baarland toegestuurd gekregen. De problematiek rond de natuurcompensatie van de tweede verdieping is om meerdere redenen interessant. Ik ga er een speciaal artikel over schrijven. Het is moeilijk om alle informatie boven water te krijgen, omdat het al even geleden is. Veel oude rapporten staan niet meer op het internet, maar Rijkswaterstaat is behulpzaam door oude rapporten op te sturen.


5 en 6 augustus.
Eindelijk weer een lekker windje; want dat is toch wat je op een zeilboot wilt. Het plan was om door het vaarwater langs de Paulinapolder te varen en verder de Westerschelde op te zeilen en weer terug naar Breskens. Met een windverwachting van 4 tot 5 was ik niet van plan om droog te vallen. Het liep echter anders.
Door een student milieukunde, die mij onlangs interviewde voor een afstudeerscriptie, uit Hoofdplaat ben ik bewust langs de Paulinapolder gevaren omdat hij vertelde dat de schorren daar sinds zijn jeugd behoorlijk gegroeid zijn. Ik was zo druk met fotograferen van schorren en vogels dat ik niet op de diepgang lette en prompt vastliep op een ondiepte bij vallend water. Het gevolg was dat ik aan lager wal met windkracht 4-5 ongewenst moest droogvallen. Geen prettig vooruitzicht. Er zou nog meer tegenslag volgen.
Pas 's avonds om 10 uur zou ik weer los komen. Het aangepaste plan was om in de luwte van de Hooge Platen voor anker te gaan, maar ook dat kon ik niet realiseren. Nadat mijn bootje weer dreef en richting de Hooge platen gekoerst werd sloeg het koelwateralarm aan wegens oververhitting, zodat de motor direct uit moest en ik gedwongen voor anker moest en zo de nacht in het vaarwater langs Paulinapolder moest doorbrengen. Verder bleek dat door de golfslag mijn bootje behoorlijk op het zand had liggen rollen en de kielkast was vol met zand gekomen, waardoor de kiel niet meer wilde zakken. Alles uiteindelijk opgelost, maar een aangename nacht op de Westerschelde was het zeker niet! Op de VHF radio hoorde ik dat er op de Lage Springer nog een jachtje droog gevallen was en dat de bemanning door de reddingboot van boord gehaald is. De volgende dag zou het jachtje door een berger los getrokken worden.

Terug naar de schorren voor Paulinapolder. Op de volgende foto's van links naar rechts is duidelijk de erosie van de schorren te zien; Canadese ganzen?; het gestrande jachtje en begroeiing in de pioniersfase op de Lage Springer.

paulinapolder ganzen jachtje lage

De tweede dag bleef er niet veel tijd over en meer tij dan en wind bracht me bij de zak van Zuid-Beveland. Het was net hoog water en zo kon ik detail foto's van het Zuidgors maken. In de tijd dat ik in Zierikzee was heb ik meer gelezen over de natuurcompensatie en die tweede verdieping. Je leest tussen de stukken door dat het toen goed fout gegaan is, maar hoe het echt zit weet ik nog niet. Het intrigeert me.
zuidgors Iedereen ziet dat het hier om een belangrijk natuurgebied gaat en toch zijn de beschermingsmaatregelen in het kader van het natuurcompensatieproject stop gezet. Op de foto rechts is de erosie door golfslag duidelijk zichtbaar. Er worden zelfs metingen verricht. Voor de geïnteresseerden: De foto is genomen op 6/8/06 on 12:58 uur. De waterstand was voor dat moment ongeveer NAP + 18 dm.

In het ene rijkswaterstaatdocument staat dat schor beschermd moet worden en in een ander document (Schor van Waarde) staat dat schor de eindfase in de reeks van successie is en afgeplagd moet worden. Je moet bioloog zijn om het allemaal nog te snappen. Alhoewel, het zou me niet verbazen dat biologen het ook niet snappen. Natuurbescherming en daarmee al of niet ontpolderen is door de Europese natuurbeschermingswetgeving een politiek item en een dus een pressiemiddel geworden, waardoor logica soms ver te zoeken is.

Deze vakantietochtjes beginnen me te inspireren voor creatieve alternatieven voor de ontpolderplannen in het Terneuzen/Hansweert gebied.

26 en 27 augustus naar de plaat van Valkenisse
Augustus was een slechte zeilmaand! Het waren vooral de weersverwachtingen, die me thuis hielden. Onweer op het water zoek je zeker niet op. Het was deze twee dagen wel buiig weer, maar dat is niet erg; mits de windstoten meevallen natuurlijk. Dit weekend was het tij geschikt om 's morgens uit Breskens met stroom mee de Schelde op te varen. De zeehondjes lagen op de Hooge Platen weer te rusten; zowel bij vertrek als zondagmiddag bij terugkomst. Een serie foto's gemaakt.
Het doel van deze tocht was: Overnachten in de luwte van de de plaat van Valkenisse. Hoog water Bath: ongeveer 18:00 en springtij.
De eerste dag zat er niet veel wind en had ik het volle tij nodig om op tijd aan te komen. Aangekomen bij de plaat van Valkenisse blijkt dat over een grote lengte bij springtij de begroeiing nog boven water steekt. Een uur na HW de boot in het slib vast gezet en genoten van de avond, het unieke van deze natuur en de rust op de zeearm die voert naar de op vier na drukste zeehaven ter wereld, Antwerpen.

klapschroefprielsunset

Op de linker foto is de speciale scheg van mijn bootje te zien, woordoor de schroef niet kan beschadigen bij het droogvallen. Gezien de milieuvervuiling heb ik de zeekraal niet durven proeven. Misschien een beetje overdreven, maar ik heb de laatste tijd te veel gelezen. De begroeiing op de plaat is uitbundig; duidelijk anders dan de Hooge Platen. Ik ga later opzoeken wat het is. Dat is het leuke van deze zwerftochten. Overigens was er te veel zeewier tussen de planten verstrengeld. Waarschijnlijk door de nutrienten.

Als je een uur na hoogwater vastloopt, komt je boot een uur voor hoogwater weer los. Dat is dus de volgende dag om 5:30! Aan boord ben je gewend dat je door het tij geleefd wordt. Dat heeft juist z'n charme. Bij het licht worden was het zwaar bewolkt en grijs, wat z'n eigen bekoring heeft. Met thee en beschuit heb ik twee uur gewacht op de ebstroom. Even brak de zon door, maar al gauw kwam de voorspelde regenbui. Met de bui draaide de wind, en vernaderde van windrichting, om te eindigen in een prachtige zeilmiddag. Met een windkracht 4 's middags de Westerschelde mond opgekruist.

waardeTerneuzenHoofdplaatZeehonden

Deze tochtjes hebben allerlei ideeen voor alternatieven voor ontpolderen opgeleverd!
Het wachten is op de startnotitie