woensdag 24 augustus 2011



te gast
...........................

door Leendert van Melle

Een andere koers voor de Westerschelde.

Met de alternatieven voor ontpolderen van de Hedwigepolder heeft het kabinet gehoor gegeven aan het bezwaar van de Tweede kamer en van de meeste gemeentes en provinciale Staten in Zeeland tegen onvrijwillige ontpoldering in Zeeland. Dat is verheugend. Toch zijn er kritische kanttekeningen te maken bij het rapport van Deltares “Natuurherstel in de Westerschelde” waar de Bleker-alternatieven op gebaseerd zijn.

Europese richtlijnen
Vooropgesteld moet worden dat de alternatieven van Deltares voldoen aan de Europese Habitatrichtlijn. Het rapport is door derde hierop getoetst. De verontwaardiging in de Tweede Kamer en ook van hoogleraren in de media (NRC en de Standaard) is onterecht. Het verwijt dat er een verdrag met Vlaanderen ligt is natuurlijk juist, maar het verdrag kent een wijzigingsclausule. Bleker kan alleen in overleg met Vlaanderen deze alternatieven realiseren.

Procesherstel
Procesherstel is een belangrijk begrip in het Deltares-rapport.
Het Schelde-estuarium wordt gekenmerkt door de dynamiek en samenhang van fysische, chemische en ecologische processen. Door de verdiepingen is deze dynamiek verstoord en gaat vooral het zogenaamde laagdynamische intergetijdengebied achteruit en juist dat gebied is biologisch en ecologisch van grote waarde. Het is de kraamkamer voor vissen en garnalen.
Door strategisch baggeren kan men de bodem van de Westerschelde als het ware sturen. Met succes storten sinds 2010 baggeraars voor natuur, zoals het wel genoemd wordt, door baggerspecie te storten aan de plaatranden waar het nodig is. De eerste berichten van Rijkswaterstaat hierover zijn positief. Met spanning wacht iedereen op de evaluaties volgend jaar. Men verwacht binnen een paar jaar 100 hectare natuurverbetering te realiseren. Natuurherstel door slim te baggeren is in volle gang. Vreemd dat het Deltares-rapport dit niet noemt.
Deltares meldt dat ontpolderen een bijdrage levert aan procesherstel wat echter in strijd is met een eerder standpunt van Deltares. Tijdens een hoorzitting van de Tweede kamer in 2009 presenteerde de stichting De Levende Delta een studie van Deltares met de hoofdconclusie dat het effect van ontpolderen van de Hedwigepolder op den duur negatief zal kunnen zijn. Dat was in strijd met het Nijpels-rapport, waardoor Gerda Verburg een nieuw rapport liet schrijven, dat concludeerde dat het effect van ontpolderen van de Hedwigepolder zo klein is dat het geen argument voor of tegen ontpolderen is. Een mooi compromis voor toen.
Voor nu moeten we vaststellen dat een inham, gevormd door ontpoldering, meer verzilting zal geven en na een aantal jaren zal verlanden met vervuild slib tot een Saeftinge- of Zwinachtig gebiedje. Een peperduur vogelgebied, waar Vogelbescherming Nederland blij mee zal zijn, maar dat niets met procesherstel in de Westerschelde te maken heeft.

Vermindering van de getijslag
Een verrassend positief gedeelte in het Deltares-rapport betreft de ideeën over het verminderen van de getijslag (het verschil in waterstand bij hoog- en laagwater) boven Hansweert en verder de Schelde op (zie grafiek onderaan). Door de verdiepingen heeft de Westerschelde minder weerstand en dringt de zee steeds verder de Schelde op, waardoor de kans op overstromen in Vlaanderen heel veel groter is dan in Nederland.
Door verondiepen en versmallen van geulen kan de getijslag verminderen en waarschijnlijk zal daarmee ook proces- en natuurherstel van het estuarium mogelijk zijn. Daar is nog veel onderzoek voor nodig en het is een lange termijn project met uiteraard onzekerheden.
Er ligt hier een kans voor Vlaanderen en Nederland om met een nieuwe ontwikkelingsschets een uniek project op te starten, waardoor het hoogwater in het oosten van de Westerschelde en verder de Schelde op minder zal stijgen. De uitgestelde stormvloedkering bij Antwerpen zou dan verder uitgesteld of zelfs afgesteld kunnen worden.

(Leendert van Melle is bestuurslid van de Stichting Red onze Polders)